DERSİN AMACI VE HEDEFLER

Endüstriyel ve sanayi sektörü olan saç-metal kalıp tasarım ve imalat bilgisini kazanma

Dersin Hedefleri

1-Kalıpçılıkla ilgili terim  ve kavramları tanıma
2- Mezuniyet sonrasında çalışılabilecek bir endüstriyel alanı tanıma 
3- Saç-metal alanında firmaları tanıma
4-  Kalıp tasarımında kullanılan standart ve hazır elemanları tanıma
5- Saç-metal kalıbı tasarımı, imalatı ve montajını yapabilme

Dersin Öğrenciye Kazanımları : 

1- Pres sanayisini tanır, pres kullanabilir ve pres tasarımı yapabilir,
2- Saç-metal kalıpları malzemesini ve kalıpta üretilen ürün malzemesini bilir,
3- Kesme ve delme kalıbı tasarlar, modeller ve imalat resimlerini çizer,
4- Bükme ve çekme kalıbı tasarlar, modeller ve imalat resimlerini çizer,
5- Pres otomasyon sistemi elemanlarını tasarlar, modeller ve imalat resimlerini çizer,
6- Diğer kalıplama yöntemlerini öğrenir.

ÖĞRENİM STRATEJİ VE ETKİNLİKLERİ

1. Hafta Uygulamaları : 1a. Kalıp elemanları yapımında kullanılan malzemeler, 1b. Kalıp elemanları malzeme mekanik özellikleri ve ısıl işlemleri, 1c. Hazır kalıp elemanları malzemeleri ve standartları.

2. Hafta Uygulamaları:  2a. Mekanik pres pedal-kavrama sisteminin montaj resmi, 2b. Mekanik pres frenleme sisteminin montaj resmi, 3c. Mekanik pres hareketli başlığın montaj resmi,

3. Hafta Uygulamaları : 3a. Matris ve zımba kılavuzlayıcısı iki parçalı yapılmış olan basit kalıbın konstriktif açıklamalı montaj resmi, 3b. T profil şeklinde iki parçalı yapılmış zımbanın yapım resmi, 3c. Rondela kalıbı için şerit saç malzeme hazırlanması, rondela kalıbının tek taraflı yan çakılı konstrüktif açıklamalı montaj resmi, rondela kalıbı zımbaları ve matrisinin yapım resmi, 

4. Hafta Uygulaması : Çevirmeli pencere - kapı kolu parçasının  üretimi için şerit malzeme hazırlama ve yan çakısız kesme - delme - ayırma kalıbının konstrüktif  açıklamalı montaj resmi (ilk ve son dayamalar kısmi kesitler ile açıklanacak),  

5.Hafta Uygulaması : 5a. Döküm ve çelik malzemelerden yapılan hazır kalıp setleri çeşitleri çizilmesi, mekanik özellikleri (Çekme ve akma dayanımları) belirlenerek kullanım yerleri raporlandırılması. 5.b.Verilen örnek parçanın boyutları belirlenecek, malzeme adı ve mekanik  özellikleri (çekme ve akma gerilmesi) sac işciliğine uygun malzeme grubundan seçilecek, kesme kuvveti ve presleme kuvveti hesaplanacak. 5.c.Verilen örnek parçanın üretimi için gerekli kalıbın konstrüktif açıklamalı montaj resmi çizilecek. Montaj resimde hazır firma kataloglarından seçilen kılavuz sütunlar ve burçlar kullanılacak. İlk ve son dayamaların, otomatik dayama ve yan çakının kullanımına tasarımcılar tarafından karar verilecektir.  

6.Hafta Uygulaması : 6a.  199.sayfa, 11.3 uygulama sorusundaki parçanın boyutları yeniden belirlenip, üretimini yapacak kalıbın (matris) yerleştirme planını yapınız, boyutlarını belirleyiniz, yapım resmini çiziniz. 6b. 216.sayfa c- de verilen örnek gibi zımba ve kalıp boşluklarını belirleyiniz. 6c. Hazır kalıp setini seçiniz. 6d. Seçilen kılavuz sütun çapını kontrol ediniz. 6e. Seçilen kalıp alt plakası kalınlığını kontrol ediniz. 6f. Zımba ve kalıpların bağlanmasında kullanılan civata sayısını ve boyutlarını belirleyiniz. 6g. Kalıbın montaj resmini konstrüktif açıklamalı çiziniz.  

7. Hafta Uygulaması : 7a. Basit geometrik kesitli zımbaların (verilen 8 farklı kesit) atalet momentlerinin bulunması, 7b. Rulo tipi mekanik sürücünün konstrüktif açıklamalı montaj resminin kurşun kalem çizimi, 7b. Pres eksantirik kolu ile rulo tipi mekanik sürücü arasındaki kol mekanizmasının geometrik analizi ile şerit malzeme adımının gösterilmesi.  

8.Hafta Uygulaması : 8a.  236.sayfa, Şekil 11.57 (a) da verilen bükülmüş parçanın boyutları yeniden belirlenip, üretimini yapacak kalıbın (matris) yerleşim planını yapınız, boyutlarını belirleyiniz, yapım resmini çiziniz. 8b. 216.sayfa c- de verilen örnek gibi zımba ve kalıp boşluklarını belirleyiniz. 8c. Hazır kalıp setini seçiniz. 8d.  Şerit malzemeden kesme - ayırma ve bükme yolu ile parça üretimini yapabilecek kalıbın montaj resmini konstrüktif açıklamalı çiziniz. 8e. Boyutları tarafınızca belirlenecek sac plakadan şerit malzeme genişliğini ve maksimum üretilebilecek parça sayısnını bulunuz.   8f. Parçanın ilkel boyunu bulunuz.  8g. Maksimum kalıplama kuvvetini (kesme + bükme) bulunuz.  

9. Hafta Uygulaması : Pnömatik sürücünün konstrüktif açıklamalı montaj resmini en az iki görünüşte çizip gerekli açıklamaları kısmi kesitlerle yapınız. Pnömatik silindiri hazır firma katologlarından uygun boyutlarda seçip montajda kullanınız.  

10. Hafta Uygulaması : 10a. Mekanik preslerin çeşitleri, özellikleri, tahrik sistemleri, 10b.Tel erozyon tezgahlarının çalışma prensipleri, tel malzemesi ve özellikleri, 10c. Hassas delik delme tezgahlarının çalışma prensipleri, tel malzemesi ve özellikleri, 10d. Elektro erozyon  tezgahlarının çalışma prensipleri, elektrot malzemelerinin özellikleri, 10e. Hidrolik preslerin çeşitleri, çalışma prensipleri, akışkan devreleri ile şematik bir hidrolik pres çizimi.  

11. Hafta Uygulaması : 11a. 231.sayfa uygulama 11.10  b deki 1.2. ve 3. çekmedeki kap boyutlarının değiştirilerek matematiksel çözümü, 11b. 235.sayfa soru 11.10 f de verilen çekme kabının boyutları değiştirilerek matematiksel çözümü, 11c. 236.sayfa  soru 11.11 e de verilen çekilmiş kabın ölçüleri değiştirilerek matematiksel çözümü, 11d. a b c' de verilen uygulamaların  birisinin çekme kalıbı tasarımı yarı açık yarı kapalı şekilde ve bilgisayar kullanmadan çizimi.  

12. Hafta Uygulaması : 12a. 238.sayfa şekil 11.60 da verilen parçanın ölçülerini değiştirerek üretiminin yapılacağı çekme kalıbını tasarlayınız. 12b. 239. sayfa şekil 11.62 de verilen parçanın ölçülerini değiştirerek ilkel çapını, şerit malzeme genişliğini ve kalıplama kuvvetini bulup, yay seçimini yapınız. 12c. şekil 11.62 de verilen parçanın üretimini yapacak çekme kalıbını tasarlayıp, yarı açık yarı kapalı şekilde ve bilgisayar kullanmadan çiziniz.   

13. Hafta Uygulaması: 165.sayfada şekil 10.9 da verilen parçanın boyutlandırılması, ilkel boyutun bulunması, şerit malzemenin boyutlandırılıp adımın belirlenmesi, toplam kalıplama kuvvetinin bulunması, yay kuvvetlerinin belirlenip - yayların seçilmesi, parçanın üretimini yapmak için gerekli sac metal kalıp  konstrüktif açıklamalı tasarlanıp bilgisayar kullanmadan çizilmesi.   

14. Hafta Uygulaması: Öğrenciler kendi belirledikleri bir kalıbın tasarımını, modellemesini, imalat resimlerini hazırlayıp imalat ve montajını yaparak uygun preste üretim gerçekleştirirler.

15. Hafta Uygulaması: Konuların ne kadar öğrenildiğinin öğrenciler tarafından tartışılıp değerlendirilmesi ve gelecek dönemler için önerilerin alınması.

DERSİN ÖZETİ

Kalıpçılığın tanımı ve sınıflandırılması, Presler özellikleri ve seçimi, Kalıp yapımında kullanılan takım tezgahları, Kalıp elemanları, İlerletme aygıtları, Aktarmalar ve şerit malzeme yan-itici aygıtları, Dayamalar, Şerit malzeme hazırlanması, Kesme kalıpları, Bükme kalıpları, Çekme kalıpları, Diğer kalıp çeşitleri, Standart kalıp elemanları (Kalıp setleri, kılavuz burçları, kılavuz sütunları ve kalıp sapları), Otomatik ilerletme mekanizmaları.

DERSİN YARIYILI

SAC METAL KALIP TASARIMI dersi 5. Yarıyıl okutulmaktadır. 

ÖN ŞART

Yok, fakat bu dersi almayan ve bu dersten başarısız olanlar bir üst sınıfın TSK 403 Mesleki Tasarım Uygulamaları-I dersini alamazlar.

KULLANILACAK KAYNAKLAR

Uygulamalı Saç Metal Kalıp Konstrüksiyonu, Yakup ERİŞKİN, Saç Metal Kalıpçılığı,İbrahim UZUN Yakup ERİŞKİN 

YARDIMCI KAYNAKLAR

Kalıp yapımında ve çiziminde temel kurallar, Coşkun KIRMIZI, Handbook of DIE Desing, Ivana SUCHY  

İLGİLİ WEB SİTELERİ

www. guvenal-mak.com
www.deltakalip.com.tr
www.sametgroup.com
www.simamakina.com
www.telform.com 
www.modulkalip.com.tr

DERSİN ÖLÇÜM VE DEĞERLENDİRME YÖNTEMİ

Ara sınav

Ara sınava (vize) kadar yapılan uygulamaların aritmetik ortalaması ile vizenin aritmetik ortalaması ara sınav notunu belirler.

Yıl sonu sınavı

Vizeden finale kadar yapılan uygulamaların aritmetik ortalaması (%40), prototip üretim (%20) ve final (%40) yıl sonu sınav notunu belirler. 

Bütünleme sınavı

Vizeden finale kadar yapılan uygulamaların aritmetik ortalaması (%40), prototip üretim (%20) ve bütünleme yazılı-uygulamalı sınavı (%40) bütünleme sınav notunu belirler. 

Başarı notu

Ara sınav notunun %40’ı ile yıl sonu sınav notunun %60'ı başarı notunu belirler.